Rozwój ruchowy dziecka jest procesem złożonym i dynamicznym, który w pierwszych latach życia przebiega niezwykle intensywnie. Osiąganie kolejnych kamieni milowych w rozwoju motorycznym – takich jak podnoszenie głowy, przewracanie się, siedzenie, raczkowanie czy chodzenie – jest kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania w przyszłości. Chociaż każde dziecko rozwija się we własnym tempie, istnieją pewne sygnały, które mogą wskazywać na potrzebę konsultacji z fizjoterapeutą dziecięcym. Taki specjalista zajmuje się diagnozowaniem i terapią zaburzeń rozwoju ruchowego, wad postawy oraz problemów ortopedycznych i neurologicznych u niemowląt, małych dzieci i młodzieży.
Niepokojące sygnały w rozwoju niemowląt (0-12 miesięcy)
Pomoc fizjoterapeuty jest często niezbędna w przypadku niemowląt, u których obserwuje się asymetrię lub opóźnienia w nabywaniu podstawowych umiejętności ruchowych. Wczesna interwencja jest w tym okresie szczególnie efektywna ze względu na dużą plastyczność układu nerwowego dziecka.
Wskazania do konsultacji obejmują:
-
Asymetria ułożeniowa: Dziecko stale preferuje jedną stronę ciała, np. trzyma głowę zwróconą głównie w jednym kierunku, wygina się w literę „C”, lub niechętnie obraca się na jedną stronę.
-
Trudności z osiąganiem kamieni milowych: Znaczące opóźnienie w podnoszeniu głowy, przewracaniu się (z pleców na brzuch i odwrotnie), siadaniu lub raczkowaniu.
-
Nieprawidłowy wzorzec ruchowy:
-
Prężenie się (wzmożone napięcie mięśniowe) lub, przeciwnie, obniżone napięcie mięśniowe (dziecko jest „wiotkie”, przelewa się przez ręce).
-
Pomijanie etapu raczkowania lub poruszanie się w nietypowy sposób, np. pełzanie, siadanie na pupie i odpychanie się nogami.
-
-
Problemy z karmieniem: Trudności z ssaniem, połykaniem, nadmierne ulewanie, mogące mieć związek z zaburzeniami napięcia mięśniowego w obrębie jamy ustnej i szyi.
-
Wady wrodzone: Wrodzone kręczu szyi, dysplazja stawu biodrowego, czy wrodzone wady stóp (np. stopa końsko-szpotawa).
Potrzeba interwencji u starszych dzieci i młodzieży
W przypadku dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, fizjoterapeuta koncentruje się często na korekcji wad postawy, reedukacji chodu oraz terapii urazów lub dolegliwości bólowych.
Kiedy należy rozważyć pomoc fizjoterapeuty:
-
Wady postawy: Pojawienie się skoliozy (boczne skrzywienie kręgosłupa), nadmiernej kifozy piersiowej („okrągłe plecy”), lordozy lędźwiowej („wydęty brzuszek”) lub asymetryczne ustawienie łopatek czy miednicy.
-
Nieprawidłowy wzorzec chodu: Chód na palcach (jeśli utrzymuje się po 2. roku życia), częste potykanie się, szuranie stopami, koślawienie lub szpotawienie kolan i stóp.
-
Problemy ortopedyczne: Bóle stawów, mięśni, kręgosłupa, płaskostopie (jeśli jest przyczyną dolegliwości), choroby wzrostowe (np. choroba Osgooda-Schlattera).
-
Ograniczona sprawność ruchowa: Trudności w wykonywaniu czynności wymagających koordynacji, takich jak jazda na rowerze, skakanie, łapanie piłki, co może wpływać na uczestnictwo w zajęciach sportowych i zabawach rówieśniczych.
Dzieci z diagnozami neurologicznymi i genetycznymi
Istnieje szereg schorzeń, w których fizjoterapia jest kluczowym i stałym elementem procesu terapeutycznego. W tych przypadkach fizjoterapeuta wspiera dziecko w maksymalnym wykorzystaniu jego potencjału ruchowego i poprawie jakości życia.
Przykładowe diagnozy wymagające regularnej fizjoterapii:
-
Mózgowe Porażenie Dziecięce (MPD): Celem jest poprawa funkcji motorycznych, kontrola spastyczności, utrzymanie zakresu ruchu w stawach i zapobieganie wtórnym deformacjom.
-
Zespoły genetyczne: Na przykład zespół Downa, gdzie często występuje obniżone napięcie mięśniowe.
-
Uszkodzenie splotu ramiennego (np. okołoporodowe): Terapia ma na celu odzyskanie pełnej funkcji ruchowej i siły w uszkodzonej kończynie górnej.
-
Przepuklina oponowo-rdzeniowa: Fizjoterapia jest niezbędna w celu nauki poruszania się, wzmacniania mięśni i stosowania zaopatrzenia ortopedycznego.
W każdym przypadku, im wcześniej podjęta zostanie interwencja fizjoterapeutyczna, tym lepsze są rokowania dla dziecka. Regularne kontrole i świadomość rodziców odgrywają fundamentalną rolę w prawidłowym rozwoju psychoruchowym.
